Ayetullah Hüseyin Ali Murtazeri’nin cenaze törenine binlerce kişi katıldı.

İran yönetiminin önde gelen muhaliflerinden, Büyük Ayetullah Hüseyin Ali Murtazeri 87 yaşında doğal nedenlerle hayatını kaybetti. 1979 yılında Şah reşiminin yıkılmasında önemli görevler üstlenen Murtazeri daha sonra muhalefetin önde gelen isimlerinden biri oldu. İran’da Şah rejiminin yıkılmasında Hümeyni’yle birlikte hareket eden, fakat daha sonra Hümeyni’yle yolları ayrılan muhalif din adamı Büyük Ayetullah Hüseyin Ali Murtazeri’nin cenaze törenine binlerce kişi katıldı.
Kum kentinde yapılan cenaze törenine cumhurbaşkanlığı seçiminde reformcu listelerden aday olan Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi’de katıldı. Reformcu liderler cenaze gününün ulusal yas ilan edilmesi çağrısı yaptı, fakat bu talep İran yönetimince dikkate alınmadı.

Cenazeye katılanların, İran muhalefetinin sembol rengi haline gelen yeşil kıyafetler yiydiği, yeşil rekli dövizler açarak iktidar aleyhine sloganlar attığı gözlendi.

Cenazeye katılımı engelleyemeye çalışan İran yönetimi, çok sayıda kişiyi gözaltına aldı. Yabancı basının törenleri izlemesine izin verilmezken, yerel basınada ek kısıtlamalar getirdi. İnternet erişimi ise büyük ölçüde kısıtlandı.

2009’un Haziran ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana muhalefetin büyük protestolarıyla karşılaşan hükümet, muhalif gösterilere izin vermiyor, sert müdahalelerde bulunuyor.

Ayetullah Hüseyin Ali Murtazeri’nin cenazesinin Şiiler için büyük önem taşıyan Hazreti Masume Türbesi’nde defnedileceği duyuruldu.

Cenazenin defnedileceği Kum kentinde güvenlik güçlerince çok sıkı önlemlerin alındığı reformculara ait internet sitelerinden halka duyuruluyor.

Mutazeri İran İslam Rejimini kuran Öncülerdendi. 1979 yılında yapılan iran İslam devriminin öncülerinden olan Muntazeri Şii rejiminin önde gelenlerindendi.

Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın karşıtı olan Mrtazeri’nin ölüm haberi İran devlet ajansı tarafından ‘Büyük Ayetullah’sıfatı kullanılmadan, ‘eylemcilere yakın din adamı’şeklinde verildi.

1922 yılında doğan Muntazeri medrese eğitimi gördü. Şah rejim muhalifi olarak tutuklandı ve işkence gördü, Hümeyni’den sonra onun yerine geçmesi bekleniyordu. Fakat İran islam rejimini insan haklarına aykırı uygulamalarından dolayı eleştirdiği için Hümeyni’ye karşı çıktı. 1997 yılında ise Hümeyni’ye yaptığı eleştirilerden dolayı ev hapsine alındı. 2009 haziran ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Ahmedinejad yönetimini kınayan fetva yayınladı.

Muntazeri; iktidarı İslam adına diktatörlük yapmakla suçlayarak, 1979 yılımda gerçekleşen rejim değişikliğinin sonucunda beklenen özgürlüklerin hiçbir zaman gelmediğini sık sık gündeme getirmişti.

İnsan hakaları konusundaki hasasiyeti nedeniyle, 1989 yılında Hümeyni’inin ölümünden kısa bir süre önce onunla ters düşmüş, İran’ın dini lideri olamaya çok yakınken dini hiyerarşinin dışına çıkarak Hümeyni’yi eleştirmişti. 1997 yılında ise Ayetullah Hameney’in ruhani lider olarak yetkilerini eleştirmişti.

Bütün bu çatışmalar sonucu altı yıl ev hapsinde tutulmuş, lideri olduğu medrese kapatılmış, çalışma burosu tahrip edilmişti. Devlet tarafından saf olarak nitelendirilmiş, okul kitaplarından ismi silinmiş, adının verildiği cadde isimleri dahi değiştirilmişti. Fakat Muntazeri bütün bunlara rağmen huhalefetini önünceye kadar sürdürmüştür.

İran İslam devriminden önce Hümeyni’nin yanında yer aklan, İrak’ta sürgünde olan Hümeyni’nin iran’daki temsilcisi durumunda olan Muntazeri devrimden sonra insan hakları ihlalerini ve rejimin başarısızlıklarını gündeme getirip eleştirildiği için rejimle ters düşmüş ve kara listeye alınmıştı.

1979'da rejimin en güçlü ayaklarından biriyken, muhalefete yakın bir isim haline geldi



87 yaşındaki Muntazeri'nin cumartesi gecesi doğal nedenlerle hayatını kaybettiği açıklanmıştı.



Kum kentinde yapılan cenaze törenine katılanlar arasında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışan reformcu adaylar Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi de yer aldı.



Musavi ve Kerrubi bugünün ulusal yas günü olması çağrısında da bulunmuştu.



Muntazeri'nin cenaze töreni süresince sık sık muhalefet yanlısı sloganlar atıldı.



Törene katılanların İran muhalefetinin sembol rengi haline gelen yeşil renkli dövizler taşıdıkları ve yeşil kıyafetler giydikleri gözlendi.



İran hükümeti, Muntazeri'nin cenaze töreniyle ilgili olarak yerel basına ek sınırlamalar getirilirken, yabancı basının töreni izlemesine izin verilmiyor.



Gözaltına alınanların olduğu ve cenaze törenine katılmak isteyen çok sayıda kişinin engellendiği belirtiliyor.



Ayrıca internet erişimine de sınırlama getirilmiş durumda.



Tahran'da bulunan BBC muhabiri, İranlı yetkililerin cenaze törenine engel olmayacaklarını ancak bunun protesto gösterilerine yol açmasından endişe ettiklerini söylüyor.



Haziran ayındaki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana muhalif gösterilere izin verilmiyor.



Fransız haber ajansı AFP Muntazeri'nin Şiiler için büyük önem taşıyan 'Hazreti Masume Türbesi'nde defnedileceğini duyurdu.



Reformcuların internet sitelerinden Tahir, Kum'da güvenlik kuvvetlerinin sıkı önlemler aldıklarını da belirtiyor.



Devrimin öncülerinden

Muntazeri, İslam rejimini kuran 1979 devriminin itici güçlerinden biri olmuş, hatta ülkenin lider adayları arasında adı bir dönem ilk sıralarda anılmıştı.



Şii rejimin saygın isimlerinden biri olan Muntazeri, Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın da önde gelen karşıtları arasındaydı.



Devlet haber ajansı IRNA'nın Muntazeri'nin ölümüne ilişkin ilk haberlerinde 'Büyük Ayetullah' sıfatını kullanmadığı, 'eylemcilere yakın din adamı' ifadesine başvurduğu dikkat çekti.



MUNTAZERİ'NİN YAŞAMINDAN



1922'de doğdu ve medresede eğitim gördü

Şah rejimine karşı muhalefeti nedeniyle tutuklandı, işkence gördü

Humeyni'nin halefi olması bekleniyordu

Ancak İran'ın insan hakları sicili nedeniyle Humeyni'yle karşı karşıya geldi

1997'de ruhani lider Hamaney'i eleştirdiği için ev hapsinde tutuldu

2009 seçimlerinden sonra Ahmedinejad'a karşı fetva yayınladı



Muntazeri, Haziran'daki seçimlerin ardından da Ahmedinejad yönetimini kınayan bir fetva yayınlamıştı.



Ancak bu fetva Muntazeri'nin yönetimle ilk çatışması değildi.



Ülke yöneticilerini İslam adına diktatörlük dayatmaya çalışmakla suçlayan Muntazeri, 1979 devrimini izlemesi gereken özgürlüğün hiç gelmediğini sıkça tekrarlamıştı.



Devrimin lideri Ayetullah Humeyni'nin ölümü ardından ülkenin dini lideri olmaya çok yakınken, İran'ın insan hakları sicili konusunda Humeyni'yle, 1989'da ölümünden birkaç ay önce ters düşmüştü.



1997'de de Humeyni'nin halefi Ayetullah Hamaney'le çatışan Muntazeri, dini hiyerarşinin dışına çıkarak ruhani liderin yetkilerini sorgulamuştı.



Bu çatışmanın ardından Muntazeri'nin lideri olduğu medrese kapatılmış, Kum kentindeki çalışma bürosu saldırıya uğramış, kendisi de altı yıl ev hapsinde tutulmuştu.



Ev hapsinin ardından devlete bağlı yayın kuruluşları kendisini ''saf'' olarak nitelerken, kendisine ilişkin bilgiler ders kitaplarından silinmiş, adının verildiği cadde isimleri de değiştirilmiş, ancak kendisi bunlara rağmen muhalefetini sürdürmüştü.



İran'da monarşinin devrilmesinden önce Humeyni'ye destek amacıyla sokak gösterileri örgütleyen Muntazeri, daha sonra tutuklanmış ve cezaevinde işkence görmüştü.



Humeyni'nin Irak'ta sürgünde bulunduğu dönemde İran'daki temsilcisi daha sonra da halefi ilan edilen Muntazeri, ruhani liderin kararlarını sorgulamaya başlayıp, devrimin başarısızlıkları için şeffaf bir değerlendirme yapılması çağrılarının ardından da rejimle ters düşmüştü.



Son olarak Ahmedinejad'a yönelik muhalefeti ardından da reformcular için beklenmedik ilham kaynaklarından biri haline gelmişti.



Muntazeri, görüşlerini 'dini sorumluluk duygusu'nun şekillendirdiğini söylüyordu. BBC