Vicdani Ret Ne Demek
Vicdani ret
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vicdanî ret (VR), bir bireyin politik görüşleri, ahlaki değerleri veya dinsel inançları doğrultusunda zorunlu askerliği reddetmesidir. Vicdani retçiler kendilerini antimilitarist ya da pasifist olarak tanımlayabilmektedirler.
En çok karşılaşılan ret sebepleri şunlardır:
Düşman olsa bile insan öldürmeyi ahlaki bulmamak.
Hiyerarşik ve statüsel yapılandırmalarda yer almayı ahlâki bulmamak.
Güncel sorunlardan dolayı o ülkenin silahlı birliğinde bulunmayı ideolojik ve dini inanca aykırı bulmak.
Bu hakkın uygulanması ülkelere göre farklılık gösterebilmektedir. Bazı ülkeler zorunlu askerliğe alternatif olarak vicdani retçilere kamu hizmetinde bulunma olanağı sunarlar. Birey kamu hizmetini de redderse buna "total ret" denir.
Vicdani ret düşüncesi geniş anlamda ilk olarak 19. yüzyılda ortaya atılmış, 20. yüzyılın başlarında I. ve II. Dünya Savaşları sırasında taraftar bulmuştur. Vicdani ret hakkı, günümüzde Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu tarafından temel insani hak olarak kabul edilmiştir.
Vicdanî reddin geçmişi ilk devletlerin kuruluşuna kadar eskiye uzansa da, resmileşmesi göre yirminci yüzyılın başlarına denk gelmektedir. Örneğin, İngiltere 18. yüzyılda Quaker inancına sahip olanları zorunlu askere alınmadan muaf tutmuş ve 1916'da da vicdanî reddi anayasasına dahil etmiştir. İngiltere'yi 1917'de Danimarka, 1920'de de İsveç izlemiştir. Ayrıca pek çok ülke 17 ve 18. yüzyıllardan itibaren askerliği zorunluluk değil, gönüllülük esasına dayalı uyguladığı için etkin olarak vicdani ret diye bir tanımlamaya gerek duymamıştır. Etkin olmasa da yasal olan bu durumun değişmesine I. Dünya Savaşı ile zorunlu askerlik uygulamasının yeniden getirilmeye çalışılması sebep olmuştur.
Tarihsel olarak bir çok vicdani retçinin inançları doğrultusundaki hareketleri toplumlarının hukuki sistemi veya hükümetleriyle çeliştiğinden, retçiler idam edilmiş, hapse atılmış ya da muhtelif cezalara maruz kalmışlardır. Vicdani reddin hukuksal tanımı ve durumu yıldan yıla ve ülkeden ülkeye farklılık göstermiştir. Dini inançlar birçok ülkede vicdani reddin hukuken tanınmasında başlangıçta önemli rol oynamıştır.
Insan Hakları Evrensel Bildirisi
"Benim Viet Cong'la bir sorunum yok... Bana asla nigger demediler." – Muhammad Ali, 1966 1948 yılında "vicdan" meselesi Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Insan Hakları Evrensel Bildirisi'nin 18. Maddesinde ele alınmıştır. Bu maddeye göre: "Düşünce, vicdan ve dini özgürlük herkesin hakkıdır; bu hak dini ve inançları değiştirme özgürlüğünü, ve tek başına ya da diğer insanlarla bir arada, halka açık ya da bireye özel olarak dini inançları açıkça uygulama ve aktarma haklarını kapsamaktadır." Bu beyan 10 Aralık 1948'de Genel Kurul'da 48 kabul, 0 ret ve 8 çekimser oyla onaylanmıştır.
1974 yılında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri asistanı Sean MacBride, Nobel konuşmasında şöyle demiştir: "Insan Hakları Evrensel Bildirisi'nde beyan edilen haklara bir tane daha eklenebilir. Bu da "Öldürmeyi Reddetme Hakkı"dır. "
Türkiye'de henüz tanınmayan vicdani ret için başta savaş karşıtları olmak üzere çeşitli grupların çalışmaları sürmektedir. Perihan Mağden[3] gibi birçok aydın vicdani reddi işleyen yazılar ele aldıkları için haklarında dava açıldı. Ayrıca konu ile ilgili `vicdani ret hakkı`nın verilmesi için kanun teklifi DTP tarafından meclise sunuldu.[4] Türkiye'de 2008 yılına kadar 16'sı kadın olmak üzere toplam 86 vicdanî reddçi çıktı.[5] İlk kez 1989 yılında Tayfun Gönül, 155. maddeden yargılandı ve aldığı ceza, para cezasına çevrildi. Mayıs 2011'e kadar otuz yedisi kadın olmak üzere toplamda yüz otuz üç kişi vicdanî rettlerini açıkladı.
Vicdanî ret hakkının tanındığı bazı ülkeler
İngiltere (1916)
Danimarka (1920) (4 ila 12 ay askerlik veya 4 ila 13 ay kamu hizmeti)
İsveç (1920)
Hollanda (1922)
Finlandiya (1931) (8,5 ay askerlik veya 13 ay kamu hizmeti)
Almanya (1949) (9 ay askerlik veya 10 ay kamu hizmeti)
Fransa (1963)
Lüksemburg (1963)
İtalya (1972)
Avusturya (1974) (7 ay askerlik veya 12 ay kamu hizmeti)
Portekiz (1976)
İspanya (1978)
Polonya (1988)
Macaristan (1989)
Letonya (1990)
Çek Cumhuriyeti (1990)
Slovakya Cumhuriyeti (1990)
Slovenya (1991)
Estonya (1994)
Yunanistan (1997) (12 ay askerlik veya 13 ay kamu hizmeti)
Litvanya (1997)
2009 yılı itibarı ile 88 ülkede savaş ya da barış dönemi farkı gözetmeksizin zorunlu askerlik uygulaması olmadığından ayrı bir vicdani ret tanımlamasına da gerek yoktur.
Kaynak: tr.wikipedia.org